Според извештаите, речиси 8.000 луѓе загинаа, а десетици илјади други се повредени во катастрофалниот земјотрес што ги потресе Турција и Сирија во понеделник.
Илјадници згради се урнаа во двете земји, а агенциите за помош предупредуваат на „катастрофални“ последици во северозападна Сирија, каде што милиони ранливи и раселени лица веќе се потпираат на хуманитарна поддршка.
Во тек се масовни спасувачки акции, а глобалната заедница нуди помош во операциите за пребарување и закрепнување. Во меѓувреме, агенциите предупредија дека бројот на жртви од катастрофата би можел значително да се зголеми.
Еве што знаеме за земјотресот и зошто беше толку смртоносен.
Каде се случи земјотресот?
Еден од најмоќните земјотреси што го погодиле регионот во последните еден век ги потресе жителите од сон во раните утрински часови во понеделник околу 4 часот наутро. Земјотресот се случил 23 километри источно од Нурдаги, во турската покраина Газиантеп, на длабочина од 24,1 километар, соопшти Геолошкиот завод на САД (USGS).
Серија последователни потреси одекнаа низ регионот во непосредните часови по првичниот инцидент. Последователен потрес со магнитуда од 6,7 степени следеше 11 минути по првиот земјотрес, но најголемиот потрес, кој беше со магнитуда од 7,5 степени, се случи околу девет часа подоцна, во 13:24 часот, според американскиот геолошки институт.
Тој последователен потрес со јачина од 7,5 степени, кој се случи околу 95 километри северно од првичниот земјотрес, е најсилниот од повеќе од 100 последователни потреси што се регистрирани досега.
Спасувачите сега се тркаат со времето и со временските услови за да извлечат преживеани од под урнатините од двете страни на границата. Според агенцијата за катастрофи на земјата, повеќе од 5.700 згради во Турција се урнале.
Земјотресот од понеделник беше еден од најсилните што ги доживеала Турција во последниот век - земјотрес со магнитуда од 7,8 степени го погоди источниот дел од земјата во 1939 година, што резултираше со повеќе од 30.000 смртни случаи, според американскиот геолошки институт.
Зошто се случуваат земјотреси?
Земјотреси се случуваат на секој континент во светот - од највисоките врвови на Хималајските Планини до најниските долини, како што е Мртвото Море, па сè до горчливо студените региони на Антарктикот. Сепак, распределбата на овие земјотреси не е случајна.
Американскиот геолошки институт (USGS) го опишува земјотресот како „тресење на земјата предизвикано од ненадејно лизгање на расед. Напрегањата во надворешниот слој на Земјата ги притискаат страните на раседот заедно. Напрегањето се акумулира и карпите одеднаш се лизгаат, ослободувајќи енергија во бранови што патуваат низ земјината кора и предизвикуваат тресење што го чувствуваме за време на земјотрес“.
Земјотресите се мерат со помош на сеизмографи, кои ги следат сеизмичките бранови што патуваат низ Земјата по земјотресот.
Многумина можеби го препознаваат терминот „Рихтерова скала“ што научниците претходно го користеле многу години, но денес тие генерално ја следат Модифицираната Меркалиева скала на интензитет (MMI), што е попрецизна мерка за големината на земјотресот, според USGS.
Како се мерат земјотресите
Зошто ова беше толку смртоносно?
Голем број фактори придонесоа за тоа што овој земјотрес беше толку смртоносен. Еден од нив е времето од денот кога се случил. Со оглед на тоа што земјотресот се случил рано наутро, многу луѓе биле во своите кревети кога се случил, а сега се заробени под урнатините на своите домови.
Дополнително, со оглед на студеното и влажно време што се движи низ регионот, лошите услови ги направија напорите за спасување и закрепнување од двете страни на границата значително потешки.
Температурите се веќе ниски, но до среда се очекува да паднат неколку степени под нулата.
Област со низок притисок моментално се наоѓа над Турција и Сирија. Како што тој се оддалечува, тоа ќе донесе „значително постуден воздух“ од централна Турција, според главниот метеоролог на CNN, Бритли Риц.
Во среда наутро се предвидува температурата да биде -4 степени Целзиусови (24,8 степени Фаренхајт) во Газиантеп и -2 степени во Алепо. Во четврток, прогнозата дополнително се намалува на -6 степени и -4 степени, соодветно.
„Условите веќе им го отежнуваат на екипите за помош да стигнат до погодената област“, изјави турскиот министер за здравство Фахретин Коџа, додавајќи дека хеликоптерите не можеле да полетаат во понеделник поради лошите временски услови.
И покрај условите, властите ги замолија жителите да ги напуштат зградите поради сопствена безбедност поради загриженост од дополнителни потреси.
Со толку многу штети во обете земји, многумина почнуваат да поставуваат прашања за улогата што локалната градежна инфраструктура можеби ја одиграла во трагедијата.
Градежниот инженер на USGS, Кишор Џајсвал, за CNN во вторникот изјави дека Турција во минатото доживеала значајни земјотреси, вклучувајќи го и земјотресот во 1999 година којја погоди југозападна Турцијаи уби повеќе од 14.000 луѓе.
Џаисвал рече дека многу делови од Турција се означени како зони со многу висок сеизмички ризик и, како такви, градежните прописи во регионот значат дека градежните проекти треба да издржат вакви настани и во повеќето случаи да избегнат катастрофални уривања - ако се направат правилно.
Но, не сите згради се изградени според современиот турски сеизмички стандард, рече Џаисвал. Недостатоците во дизајнот и конструкцијата, особено кај постарите згради, значат дека многу згради не би можеле да ја издржат сериозноста на потресите.
„Ако не ги дизајнирате овие структури за сеизмичкиот интензитет со кој може да се соочат во текот на нивниот проектен век, овие структури може да не функционираат добро“, рече Џаисвал.
Џаисвал, исто така, предупреди дека многу од преостанатите структури би можеле да бидат „значително ослабени поради двата силни земјотреси што веќе ги видовме. Сè уште постои мала шанса да се види потрес доволно силен за да ги урне тие оштетени структури. Затоа, за време на овој потрес, луѓето треба да бидат многу внимателни при пристапот до тие ослабени структури за овие спасувачки напори“.
Време на објавување: 08.02.2023
