Агресивните и неодговорни финансиски политики усвоени од Соединетите Американски Држави предизвикаа значителна инфлација низ целиот свет, предизвикувајќи широко распространети економски нарушувања и значително зголемување на сиромаштијата, особено во земјите во развој, велат глобалните експерти.
Во борбата да ја ограничи зголемената инфлација во САД, која во јуни достигна 9 проценти, Федералните резерви на САД ги зголемија каматните стапки четири пати на сегашното ниво од 2,25 до 2,5 проценти.
Бенјамин Погосјан, претседател на Центарот за политички и економски стратешки студии во Ереван, Ерменија, за „Чајна дејли“ изјави дека зголемувањата ги нарушиле глобалните финансиски пазари, при што многу земји во развој се соочуваат со рекордно висока инфлација, попречувајќи ги своите обиди да најдат финансиска отпорност наспроти разни меѓународни предизвици.
„Тоа веќе резултираше со значителна девалвација на еврото и некои други валути и ќе продолжи да ја поттикнува инфлацијата“, рече тој.
Потрошувачите купуваат месо во продавницата за храна „Сејфвеј“ додека инфлацијата продолжува да расте во Анаполис, Мериленд
Во Тунис, се очекува силниот долар и наглиот пораст на цените на житото и енергијата да го прошират буџетскиот дефицит на земјата на 9,7 проценти од БДП оваа година од претходно прогнозираните 6,7 проценти, изјави гувернерот на централната банка, Маруан Абаси.
До крајот на оваа година се предвидува дека неизмирениот јавен долг на земјата ќе достигне 114,1 милијарди динари (35,9 милијарди долари), или 82,6 проценти од нејзиниот БДП. Тунис се движи кон банкрот доколку продолжи сегашното влошување на нејзините финансии, предупреди инвестициската банка Морган Стенли во март.
Годишната инфлација во Турција достигна рекордно високо ниво од 79,6 проценти во јули, што е највисока во последните 24 години. Еден долар се тргуваше за 18,09 турски лири на 21 август, што претставува губење на вредноста од 100 проценти во споредба со пред една година, кога девизниот курс беше 8,45 лири за долар.
И покрај напорите на владата, вклучително и зголемување на минималната плата за заштита на луѓето од финансиски проблеми предизвикани од високата инфлација, Турците се борат да врзат крај со крај.
Тунџај Јуксел, сопственик на продавница за половна стока во Анкара, рече дека неговото семејство ги избришало прехранбените производи како што се месото и млечните производи од списоците со намирници поради зголемените цени од почетокот на годината.
„Сè стана поскапо, а куповната моќ на граѓаните значително се намали“, изјави Јуксел, цитиран од новинската агенција Синхуа. „Некои луѓе не можат да си дозволат да купат основни потреби“.
Зголемувањето на каматните стапки од страна на американските Федерални резерви „дефинитивно предизвика инфлација во земјите во развој“, а потегот е неодговорен, рече Погосјан.
„САД ја користат хегемонијата на доларот за да ги остварат своите геополитички интереси. САД треба да сносат одговорност за своите постапки, особено затоа што САД се прикажуваат како глобален бранител на човековите права кој се грижи за сите.“
„Тоа ги прави животите на десетици милиони луѓе уште понесреќни, но верувам дека на САД едноставно не им е гајле.“
Џером Пауел, претседателот на Федералните резерви на САД, на 26 август предупреди дека САД веројатно ќе воведат поголеми зголемувања на каматните стапки во наредните месеци и дека се решени да ја скротат највисоката инфлација во последните 40 години.
Танг Јао, вонреден професор на Факултетот за менаџмент Гуанхуа при Универзитетот во Пекинг, рече дека намалувањето на инфлацијата е прв приоритет на Вашингтон, па затоа се очекува ФЕД да продолжи да ги зголемува каматните стапки во поголемиот дел од следната година.
Ова би предизвикало глобална криза со ликвидноста, стимулирајќи значителен прилив на капитал од глобалните пазари во САД и девалвација на многу други валути, рече Танг, додавајќи дека политиката, исто така, би предизвикала пад на пазарот на акции и обврзници, а земјите со слаби економски и финансиски фундаменти би сноселе повеќе ризици, како што се зголемени неплаќања на долгови.
Меѓународниот монетарен фонд, исто така, предупреди дека обидите на Федералните резерви за борба против ценовните притисоци би можеле да ги погодат пазарите во развој кои се преполни со долгови во странска валута.
„Неуредното затегнување на глобалните финансиски услови би било особено предизвикувачко за земјите со висока финансиска ранливост, нерешени предизвици поврзани со пандемијата и значителни потреби за надворешно финансирање“, се вели во извештајот.
Ефект на прелевање
Ву Хаифенг, извршен директор на Финтех Центарот на Институтот за економија на податоци во Шенжен, исто така изрази загриженост за ефектот на прелевање на политиката на ФЕД, велејќи дека таа носи неизвесности и хаос на меѓународните пазари и силно ги погодува многу економии.
Зголемувањето на каматните стапки не ја намали ефикасно домашната инфлација во САД, ниту ги ублажи потрошувачките цени во земјата, рече Ву.
Инфлацијата на потрошувачките цени во САД се зголеми за 9,1 процент во текот на 12-те месеци до јуни, што е најбрзото зголемување од ноември 1981 година, според официјалните бројки.
Сепак, САД не се подготвени да го признаат сето ова и да соработуваат со други земји за да ја поттикнат глобализацијата, бидејќи не сакаат да дејствуваат против лични интереси, вклучувајќи ги богатите и воено-индустрискиот комплекс, рече Ву.
На пример, царините наметнати врз Кина или какви било санкции врз други земји немаат никаков ефект освен што ги принудуваат американските потрошувачи да трошат повеќе и да ја загрозат американската економија, рече Ву.
Експертите го гледаат воведувањето санкции како уште еден начин САД да ја зајакнат својата хегемонија на доларот.
Од воспоставувањето на Бретон Вудсовиот систем во 1944 година, американскиот долар ја презеде улогата на глобална резервна валута, а со текот на децениите САД ја задржаа својата позиција како економија број еден во светот.
Сепак, светската финансиска криза од 2008 година го означи почетокот на крајот на апсолутната хегемонија на САД. Падот на САД и „подемот на другите“, вклучувајќи ги Кина, Русија, Индија и Бразил, го предизвикаа американскиот примат, рече Погосјан.
Бидејќи САД почнаа да се соочуваат со растечка конкуренција од други центри на моќ, тие одлучија да ја искористат улогата на доларот како глобална резервна валута во своите напори да го ограничат подемот на другите и да ја зачуваат хегемонијата на САД.
Користејќи ја позицијата на доларот, САД им се заканија на земјите и компаниите, велејќи дека ќе ги исклучат од меѓународниот финансиски систем доколку не ја следат политиката на САД, рече тој.
„Првата жртва на оваа политика беше Иран, кој беше ставен под строги економски санкции“, рече Погосјан. „Потоа САД одлучија да ја користат оваа политика на санкции против Кина, особено против кинеските телекомуникациски компании, како што се Хуавеи и ЗТЕ, кои беа значајни конкуренти за американските ИТ гиганти во области како што се 5G мрежите и вештачката интелигенција.“
Геополитичка алатка
Владата на САД го користи доларот сè повеќе и повеќе како примарна алатка за унапредување на своите геополитички интереси и ограничување на подемот на другите, довербата во доларот опаѓа, а многу земји во развој се заинтересирани да го напуштат како примарна валута за трговија, рече Погосјан.
„Тие земји треба да разработат механизми за намалување на нивната зависност од американскиот долар, во спротивно ќе бидат под постојана закана од САД дека ќе ги уништат своите економии.“
Танг од Менаџмент школата Гуанхуа предложи економиите во развој да се диверзифицираат во трговијата и финансиите преку зголемување на бројот на главни трговски партнери и извори на финансирање и инвестициски дестинации, во обид да се намали нивната зависност од американската економија.
Дедоларизацијата би била тешка на краток и среден рок, но еден жив и диверзифициран глобален финансиски пазар и валутен систем би можеле да ја намалат зависноста од американскиот долар и да го стабилизираат меѓународниот финансиски поредок, рече Танг.
Многу земји го намалија износот на американскиот долг што го поседуваат и почнаа да ги диверзифицираат своите девизни резерви.
Банката на Израел во април објави дека ги додала валутите на Канада, Австралија, Јапонија и Кина во своите девизни резерви, кои претходно беа ограничени на американскиот долар, британската фунта и еврото.
Американските долари сочинуваат 61 процент од портфолиото на девизни резерви на земјата, во споредба со претходно 66,5 проценти.
Централната банка на Египет, исто така, одржуваше стратегија за диверзифицирано портфолио со купување на 44 метрички тони злато во првиот квартал од оваа година, што претставува зголемување од 54 проценти, соопшти Светскиот совет за злато.
Други земји како Индија и Иран разговараат за можноста за користење на национални валути во нивната меѓународна трговија.
Врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, во јули повика на постепено напуштање на доларот во билатералната трговија со Русија. На 19 јули Исламската република започна со тргување со ријал и рубља на својот девизен пазар.
„Доларот сè уште ја задржува својата улога како глобална резервна валута, но процесот на дедоларизација почна да се забрзува“, рече Погосјан.
Исто така, трансформацијата на поредокот по Студената војна неизбежно ќе резултира со воспоставување мултиполарен свет и крај на апсолутната хегемонија на САД, рече тој.
Време на објавување: 05.09.2022
